Ginseng yüzyıllardır geleneksel Çin tıbbında kullanılmaktadır.
Yavaş büyüyen, etli kökleri olan bu kısa bitki, yetiştirildiği zamana bağlı olarak üç şekilde sınıflandırılabilir: taze, beyaz veya kırmızı.
Taze ginseng 4 yıldan önce hasat edilirken, beyaz ginseng 4-6 yıl arasında, kırmızı ginseng ise 6 yıl veya daha sonra hasat edilir.
Bu bitkinin pek çok türü vardır ancak en popüler olanları Amerikan ginsengi (Panax quinquefolius) ve Asya ginsengidir (Panax ginseng).
Amerikan ve Asya ginsengi, aktif bileşik konsantrasyonları ve vücut üzerindeki etkileri bakımından farklılık gösterir. Amerikan ginsenginin rahatlatıcı bir madde olarak çalıştığına, Asya çeşidinin ise canlandırıcı bir etkiye sahip olduğuna inanılmaktadır.
Bu bitki iki önemli bileşik içerir: ginsenosidler ve gintonin. Bu bileşikler sağlık yararları sağlamak için birbirini tamamlar.
Ginseng, Enflamasyonu Azaltabilecek Güçlü Antioksidanlar İçerir
Konudaki Başlıklar
Faydalı antioksidan ve antiinflamatuar özelliklere sahiptir.
Bazı test tüpü çalışmaları, ginseng ekstraktlarının ve ginsenosid bileşiklerinin inflamasyonu önleyebildiğini ve hücrelerdeki antioksidan kapasiteyi artırabildiğini göstermiştir.
Örneğin, bir test tüpü çalışması, Kore kırmızı ginseng ekstraktının egzamalı kişilerin cilt hücrelerinde iltihabı azalttığını ve antioksidan aktiviteyi iyileştirdiğini buldu.
Sonuçlar insanlarda da umut verici.
Bir çalışmada, yedi gün boyunca günde üç kez 2 gram kırmızı ginseng ekstresi alan 18 genç erkek sporcunun etkileri araştırıldı.
Daha sonra erkeklerde bir egzersiz testi yapıldıktan sonra belirli inflamatuar belirteçlerin seviyeleri test edildi. Bu seviyeler testten sonraki 72 saate kadar plasebo grubuna göre anlamlı derecede düşüktü.
Ancak plasebo grubunun farklı bir bitkiye sahip olduğu unutulmamalıdır, bu nedenle bu sonuçlara ihtiyatla yaklaşılmalı ve daha ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.
Son olarak, daha büyük bir çalışma, 12 hafta boyunca günde 3 gram kırmızı ginseng veya plasebo alan 71 postmenopozal kadını takip etti. Daha sonra antioksidan aktivite ve oksidatif stres belirteçleri ölçüldü.
Araştırmacılar, kırmızı ginseng’in antioksidan enzim aktivitelerini artırarak oksidatif stresi azaltmaya yardımcı olabileceği sonucuna vardı.
Beyin Fonksiyonlarına Fayda Sağlayabilir
Hafıza, davranış ve ruh hali gibi beyin fonksiyonlarını iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Bazı test tüpü ve hayvan çalışmaları, ginsenosidlerin ve bunların K bileşiği gibi bileşenlerinin beyni serbest radikallerin neden olduğu hasara karşı koruyabildiğini göstermektedir.
Bir çalışmada dört hafta boyunca günde 200 mg Panax ginseng tüketen 30 sağlıklı kişi izlendi. Çalışmanın sonunda zihinsel sağlık, sosyal işlevsellik ve ruh halinde iyileşmeler görüldü.
Bununla birlikte, bu faydalar 8 hafta sonra anlamlı olmayı bıraktı; bu da etkilerinin uzun süreli kullanımla azalabileceğini düşündürmektedir.
Başka bir çalışmada, 30 sağlıklı yetişkinde 200 veya 400 mg Panax ginseng’in tek dozunun, 10 dakikalık bir zihinsel testten önce ve sonra zihinsel performansı, zihinsel yorgunluğu ve kan şekeri düzeylerini nasıl etkilediği incelendi.
400 mg’lık dozun aksine 200 mg’lık doz, test sırasında zihinsel performansı ve yorgunluğu iyileştirmede daha etkiliydi.
Performansı artırır ve hücreler tarafından kan şekerinin alınmasına yardımcı olur, bu da zihinsel yorgunluğu azaltır. Ancak düşük dozun neden yüksek dozdan daha etkili olduğu açık değildir.
Üçüncü bir çalışma, sekiz gün boyunca günde 400 mg Panax ginseng almanın sakinliği ve matematik becerilerini geliştirdiğini buldu.
Dahası, diğer çalışmalar Alzheimer hastalığı olan kişilerde beyin fonksiyonu ve davranışları üzerinde olumlu etkiler bulmuştur.
Bağışıklık Sistemini Güçlendirir
Bağışıklık sistemi üzerindeki etkilerini araştıran bazı çalışmalar, ameliyat veya kemoterapi tedavisi gören kanser hastalarına odaklanmıştır.
Bir çalışma, mide kanseri ameliyatından sonra iyileşen 39 kişiyi takip etti ve onlara iki yıl boyunca günde 5.400 mg ginseng tedavisi uyguladı.
İlginç bir şekilde, bu kişilerin bağışıklık fonksiyonlarında önemli iyileşmeler oldu ve semptomların daha az nüksetmesi görüldü.
Başka bir çalışmada, ameliyat sonrası kemoterapi alan ilerlemiş mide kanseri olan kişilerde kırmızı ginseng ekstraktının bağışıklık sistemi belirteçleri üzerindeki etkisi incelendi.
Üç ay sonra, kırmızı ginseng özütü alan hastaların bağışıklık sistemi belirteçleri, kontrol veya plasebo grubundakilere göre daha iyi çıktı.
Ek olarak, bir çalışma, bu bitkiyi tüketen kişilerin, terapötik cerrahiden sonra beş yıl boyunca hastalıksız yaşama şansının %35’e kadar çıkabileceğini ve tüketmeyenlere göre %38’e kadar daha yüksek hayatta kalma oranına sahip olabileceğini öne sürdü.
Bu bitkinin ekstraktının grip gibi hastalıklara karşı aşıların etkinliğini de artırabileceği görülüyor.
Bu çalışmalar kanserli kişilerde bağışıklık sistemi belirteçlerinde iyileşmeler gösterse de sağlıklı insanlarda enfeksiyonlara karşı direnci artırmadaki etkinliğini göstermek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Kansere Karşı Potansiyel Faydaları Olabilir
Bu bitkideki ginsenosidlerin iltihabı azaltmaya yardımcı olduğu ve antioksidan koruma sağladığı gösterilmiştir.
Hücre döngüsü, hücrelerin normal olarak büyüdüğü ve bölündüğü süreçtir. Ginsenosidler anormal hücre üretimini ve büyümesini önleyerek bu döngüye fayda sağlayabilir.
Çeşitli çalışmaların gözden geçirilmesi, bu bitkiyi tüketen kişilerin kansere yakalanma riskinin %16 daha düşük olabileceği sonucuna varmıştır.
Ek olarak gözlemsel bir çalışma, ginseng alan kişilerin dudak, ağız, yemek borusu, mide, kolon, karaciğer ve akciğer kanseri gibi belirli kanser türlerine yakalanma olasılığının, kullanmayanlara göre daha düşük olabileceğini ileri sürdü.
Bu bitki aynı zamanda kemoterapi gören hastaların sağlığının iyileştirilmesine, yan etkilerin azaltılmasına ve bazı tedavi ilaçlarının etkinliğinin arttırılmasına da yardımcı olabilir.
Bitkinin kanseri önlemedeki rolü üzerine yapılan çalışmalar bazı faydalar gösterse de, bunlar sonuçsuz kalıyor.
Yorgunlukla Mücadele Edebilir ve Enerji Seviyelerini Artırabilir
Çeşitli hayvan çalışmaları, bitkinin polisakkaritler ve oligopeptitler gibi belirli bileşenlerini, hücrelerde daha düşük oksidatif stres ve daha yüksek enerji üretimiyle ilişkilendirmiştir; bu da yorgunlukla mücadeleye yardımcı olabilir.
Dört haftalık bir çalışma, kronik yorgunluğu olan 90 kişiye 1 veya 2 gram Panax ginseng veya plasebo vermenin etkilerini araştırdı.
Panax verilenler, plasebo verilenlere göre daha az fiziksel ve zihinsel yorgunluk yaşadı ve oksidatif stres azaldı.
Başka bir çalışmada yorgunluk yaşayan 364 kanser hastasına 2.000 mg Amerikan ginsengi veya plasebo verildi. Sekiz hafta sonra, ginseng grubundakilerin yorgunluk düzeyleri, plasebo grubundakilere göre önemli ölçüde daha düşüktü.
Ek olarak, 155’ten fazla çalışmanın gözden geçirilmesi, takviyelerin yalnızca yorgunluğu azaltmaya yardımcı olmakla kalmayıp aynı zamanda fiziksel aktiviteyi de artırabileceğini öne sürdü.
Kan Şekerini Düşürebilir
Hem diyabetli hem de diyabetsiz kişilerde kan şekerinin kontrol edilmesinde faydalı olduğu görülmektedir.
Amerikan ve Asya ginsenginin pankreas hücre fonksiyonunu iyileştirdiği, insülin üretimini arttırdığı ve dokularda kan şekeri alımını arttırdığı gösterilmiştir.
Ayrıca araştırmalar, bitki özlerinin, hücrelerindeki serbest radikalleri azaltan antioksidan koruma sağlayarak diyabet hastalarına yardımcı olduğunu gösteriyor.
Bir çalışmada, tip 2 diyabetli 19 kişide düzenli anti-diyabetik ilaç veya diyetle birlikte 6 gram Kore kırmızı ginsenginin etkileri değerlendirildi.
İlginç bir şekilde, 12 haftalık çalışma boyunca iyi kan şekeri kontrolünü sürdürmeyi başardılar. Ayrıca kan şekeri seviyelerinde %11’lik bir azalma, açlık insülininde %38’lik bir azalma ve insülin duyarlılığında %33’lük bir artış görüldü.
Başka bir çalışma, Amerikan ginsenginin, şekerli içecek testi sonrasında 10 sağlıklı insanda kan şekeri düzeylerini iyileştirmeye yardımcı olduğunu gösterdi.
Fermente kırmızı ginseng’in kan şekerini kontrol etmede daha etkili olabileceği ortaya çıktı. Fermente ginseng, ginsenosidleri daha kolay emilen ve güçlü bir forma dönüştüren canlı bakterilerin yardımıyla üretilir.
Aslında bir çalışma, günde 2,7 gram fermente kırmızı ginseng almanın, plaseboya kıyasla test yemeğinden sonra kan şekerini düşürmede ve insülin seviyelerini artırmada etkili olduğunu gösterdi.
Nasıl Tüketilir?
Bu bitki birçok şekilde tüketilebilir. Çiğ yiyebilir veya yumuşatmak için hafifçe buharda pişirebilirsiniz.
Çay yapmak için suda demlenebilir. Bunu yapmak için taze dilimlenmiş otun üzerine sıcak su ekleyin ve birkaç dakika demlenmesini bekleyin.
Ayrıca çorba ve kızartma gibi çeşitli tariflere de eklenebilir. Ekstraktı ise toz, tablet, kapsül ve yağ formlarında bulunabilir.
Ne kadar almanız gerektiği, tedavi etmek istediğiniz duruma bağlıdır. Genel olarak günde 1-2 gram çiğ kök veya 200-400 mg ekstrenin tüketilmesi tavsiye edilir. Daha düşük dozlarla başlayıp zamanla artırmak en iyisidir.
Toplamda %2-3 oranında ginsenosid içeren standart bir ginseng ekstraktı arayın ve emilimi artırmak ve tüm faydalardan yararlanmak için yemeklerden önce tüketin.
Yan Etkiler ve Uyarılar
Araştırmalara göre güvenli görünüyor ve ciddi yan etkilere neden olmaması gerekiyor.
Ancak diyabet ilacı alan kişiler, bu ilaçları kullanırken kan şekeri seviyelerinin çok düşük olmamasını sağlamak için kan şekeri seviyelerini yakından takip etmelidir.
Ayrıca antikoagülan ilaçların etkinliğini azaltabilir.
Bu nedenlerden dolayı takviye yapmadan önce doktorunuzla konuşun.
Güvenlik çalışmalarının eksikliği nedeniyle çocuklara veya hamile veya emziren kadınlara tavsiye edilmediğini unutmayın.
Son olarak, uzun süreli kullanımın vücuttaki etkinliğini azaltabileceğini gösteren kanıtlar vardır.
Faydalarını en üst düzeye çıkarmak için, aralarında bir veya iki hafta ara vererek 2-3 haftalık döngüler halinde almalısınız.
Yüzyıllardır Çin tıbbında kullanılan bitkisel bir takviyedir.
Antioksidan ve antiinflamatuar etkileri nedeniyle yaygın olarak övülmektedir. Ayrıca kan şekeri seviyelerinin düzenlenmesine yardımcı olabilir ve bazı kanser türlerine karşı faydaları olabilir.
Ayrıca bağışıklık sistemini güçlendirebilir, beyin fonksiyonlarını iyileştirebilir, yorgunlukla mücadele edebilir ve erektil disfonksiyon semptomlarını iyileştirebilir.
Çiğ veya hafif buharda tüketilebilir. Ayrıca ekstrakt, kapsül veya toz formunda diyetinize kolaylıkla eklenebilir.
Belirli bir hastalığı tedavi etmek istiyorsanız ya da sağlık yararları için tüketmek istiyorsanız kesinlikle denemeye değer.